Cukrzyca

Spośród biorących udział w badaniu polskich respondentów znaczna część nie wykonała nigdy badania poziomu cukru we krwi, a aż jedna na dziesięć osób uważa, że cukrzyca jest zakaźna lub nie wie, czy jest zakaźna. Większość badanych uważa, że zasoby edukacyjne i wsparcie społeczne dla osób z cukrzycą są niewystarczające. W porównaniu z innymi krajami biorącymi udział w badaniu Polska wypada najgorzej pod względem stopnia świadomości odnośnie powikłań cukrzycy, najsłabiej także badani ocenili poziom opieki zdrowotnej, a także dostępność do leczenia.

Najważniejsze wyniki badania dotyczące Polski:

W badaniu stwierdzono, że ryzyko zachorowania na cukrzycę jest bardzo wysokie w przypadku co najmniej 19% respondentów, lecz większość osób w tej grupie (65%) nie została nigdy o tym ryzyku poinformowana.

Ponadto:

• 10% respondentów nigdy nie miało wykonanego oznaczenia poziomu cukru we krwi, a tym samym istnieje ryzyko, że żyją z niezdiagnozowaną cukrzycą.
• Większość osób, których ryzyko zachorowania na cukrzycę określa się jako wysokie mieszka w woj. mazowieckim (29%) i śląskim (16%).
• 60% osób, których ryzyko zachorowania na cukrzycę jest wysokie nie wie lub nie sądzi, że może zachorować na cukrzycę.
• Wśród osób, których ryzyko zachorowania jest wysokie i które mają świadomość tego ryzyka, tylko 23% nie usłyszało zachęty do zmiany stylu życia i diety ze strony lekarza, co mogłoby opóźnić i zapobiec rozwojowi cukrzycy typu 2.
• Większość osób, których ryzyko zachorowania na cukrzycę jest wysokie to mężczyźni (73%) w wieku powyżej 45 lat (77%) o długim okresie edukacji (11-20 lat; 85%)
• Mimo, że zdecydowana większość respondentów (75%), których ryzyko zachorowania jest wysokie odpowiedziała, że brak aktywności fizycznej zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy, respondenci ci stwierdzali jednocześnie, że sami ćwiczą rzadziej niż przeciętnie.
• Z kolei osoby z cukrzycą ćwiczą najwięcej – około 8 godzin tygodniowo.
  Istnieje pilna potrzeba edukacji na temat powikłań cukrzycowych ponieważ jak wykazują wyniki badania respondenci mają niedostateczną wiedzę na temat powikłań cukrzycowych:
• Prawdopodobieństwo udaru jest dwukrotnie wyższe u osób z cukrzycą i nadciśnieniem niż u osób z samym tylko nadciśnieniem , jednak zaledwie jedna na trzy osoby (30%) uważa, że cukrzyca może powodować udar.
• Choroby układu sercowo-naczyniowego są główną przyczyną zgonu osób z cukrzycą5, jednak dwóch na pięciu respondentów (38%) uważa, że cukrzyca nie może powodować chorób lub problemów z sercem lub o tym nie wie.
• Zaledwie 5% respondentów bierze pod uwagę, że cukrzyca może prowadzić do choroby nowotworowej, mimo że występowanie cukrzycy, przede wszystkim typu 2, jest skojarzone z podwyższonym ryzykiem wystąpienia niektórych rodzajów raka (wątroby, trzustki, śluzówki macicy, piersi, okrężnicy i odbytu).
• Dwóch na pięciu respondentów (42%) uważa, że cukrzyca nie może prowadzić do ślepoty, mimo że cukrzyca jest jedną z najczęstszych przyczyn ślepoty . W przypadku osób z cukrzycą i narażonych na rozwój cukrzycy, odsetek ten wynosi odpowiednio 79% i 67%.
• 43% respondentów uważa, że cukrzyca nie może być przyczyną amputacji stopy lub o tym nie wie, mimo że cukrzyca jest główną przyczyną amputacji kończyn dolnych(5). Prowadzi to do wniosku, że
• 47% respondentów uważa, że cukrzyca nie może powodować choroby nerek, lub o tym nie wie, mimo że cukrzyca jest najczęstszą przyczyną niewydolności nerek(5).

Niewykorzystane możliwości w okresie ciąży. Zaledwie 27% rodziców w sytuacji, gdy co najmniej jeden z nich ma cukrzycę lub jest na nią w wysokim stopniu narażony, otrzymało poradę na temat zdrowszego stylu życia w okresie ciąży i po urodzeniu dziecka.

Potrzeba większych wysiłków na rzecz budowania świadomości i wysokiej jakości edukacji zarówno dla ogółu populacji jak i lekarzy oraz pielęgniarek. Większość osób uważa że poziom edukacji na temat cukrzycy jest niewystarczający.

• 39% respondentów błędnie uważa, że insulinę należy przyjmować, gdy poziom cukru we krwi jest niski. W grupie osób o wysokim narażeniu na rozwój cukrzycy odsetek ten wynosi 30%, a w grupie osób z cukrzycą 15%. Oznacza to, że prawie dwie na pięć osób ma niedostateczną wiedzę o chorobie, a sytuacja jest niewiele lepsza wśród osób już chorujących na cukrzycę.
• Większość respondentów jest zdania, że zasoby edukacyjne (55%) i wsparcie społeczne (55%) dla osób z cukrzycą są niewystarczające.
• Jedna na dziesięć osób (10%) uważa, że cukrzyca jest zakaźna lub nie wie, czy jest zakaźna. Zakres takich odpowiedzi wynosi od 17% w lubelskim (13% twierdzi, że jest zakaźna, 4% nie wie) i opolskim (17% nie wie) do 4% w dolnośląskim (2% twierdzi, że jest zakaźna, a 2% nie wie).
• Tylko 9% respondentów zgadza się ze stwierdzeniem, że cukrzyca jest ciężką, lub bardzo ciężką chorobą. Większość uważa, że cukrzyca może być ciężką chorobą, lecz nie zawsze nią jest (72%).
• Większość zgadza się, że cukrzyca jest chorobą równie ciężką, co choroba serca (65%) i otyłość (85%), które to stanowią odpowiednio powikłanie i czynnik ryzyka cukrzycy. Jednak większość respondentów (63%) uważa, że cukrzyca nie jest tak ciężka jak udar mózgu, który jest jednym z powikłań cukrzycowy.
• Zaledwie 62% osób z cukrzycą dowiedziało się przed zdiagnozowaniem, że byli bardzo narażeni na rozwój choroby.
• Gdyby osoby te objęto kompleksowym programem zmiany stylu życia, 58% mogłoby potencjalnie opóźnić lub uniknąć rozwoju cukrzycy.

Optymistyczne wyniki:

• Zdecydowana większość respondentów (79%) jest zdania, że nadwaga zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy. Otyłość jest dobrze znanym czynnikiem ryzyka cukrzycy typu 2, a ostatnio stwierdzono, że długotrwała nadwaga zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy.
• 65% respondentów prawidłowo rozpoznawała nasilone pragnienie i spożycie płynów jako objawy cukrzycy, jednak tylko 29% identyfikowało częste oddawanie moczu jako objaw choroby. Wskaźnik ten był wyższy wśród respondentów, u których ryzyko rozwoju cukrzycy było wysokie (35%).
• Ogólna populacja zna czynniki ryzyka rozwoju cukrzycy. Zaledwie 11% ogólnej populacji nie wiedziało jakie czynniki zwiększają ryzyko rozwoju cukrzycy.
• Wśród osób z cukrzycą poziom świadomości różnych rodzajów cukrzycy jest dość dobry
• Większość osób z cukrzycą uzyskała informacje edukacyjne dla pacjentów, w tym: porady dotyczące stylu życia (52%), porady dotyczące odżywiania (73%). Jednak zaledwie 30% otrzymało informacje na temat lepszego kontrolowania choroby.

Polska na tle innych krajów Unii Europejskiej

• Nieco mniej niż połowa respondentów z krajów biorących udział w badaniu uważa jakości opieki zdrowotnej dla osób z cukrzycą i dostęp do leczenia cukrzycy za odpowiednią (47% i 49%). W Polsce jednak ta opinia znacznie się różni: tylko 18% i 20% uważa poziom opieki zdrowotnej dla osób z cukrzycą oraz dostęp do leczenia cukrzycy za wystarczające.
• Świadomość na temat najpoważniejszych powikłań związanych z cukrzycą jest szczególnie niska w Hiszpanii, Francji i Polsce.

Wybrane wyniki dla wszystkich krajów Unii Europejskiej:

• Wiedza na temat głównych objawów cukrzycy jest generalnie niska we wszystkich krajach w których prowadzono badanie, ale przede wszystkim we Włoszech, Hiszpanii i Francji.
• Liczba osób z cukrzycą, którzy wcześniej zostali poinformowani, że są w grupie ryzyka jest niepokojąco niska (38%). Szczególnie we Włoszech, Danii, Wielkiej Brytanii, Holandii i Hiszpanii
• Istnieją duże rozbieżności w krajach Unii Europejskiej, pod względem liczby osób, które miały wykonane badanie krwi sprawdzające obecność cukrzycy, czy wysoki poziom cukru we krwi. Najgorzej pod tym względem wypadły Wielka Brytania, Niemcy i Holandia.
• Ogólnie wiedza na temat powikłań cukrzycy jest zadowalająca, za wyjątkiem świadomości zawałów serca. Jest to niepokojące w świetle faktu, że zawały serca zdarzają się dwa razy częściej u osób z cukrzycą i nadciśnieniem tętniczym.
• Choroba nerek jest rzadko uważana za powikłanie cukrzycy, pomimo faktu, że cukrzyca jest najczęstszą przyczyną niewydolności nerek.
• Jedna trzecia (33%) respondentów uważa błędnie, kiedy należy przyjąć insulinę. Najgorzej pod tym względem wypadły Wielka Brytania (44%), a najlepiej Niemcy (19%).
• Tylko 22% respondentów otrzymało poradę dotycząc zdrowego stylu życia w ciąży i po porodzie. Najwięcej osób taką poradę uzyskało we Włoszech (35%), najmniej w Holandii (11%)

Dane: cukrzyca w Polsce i w Europie

• IDF szacuje, że w 2010 roku w Polsce na cukrzycę chorowało 2,6 mln osób.(8)
• IDF szacuje, że w 2011 roku w Europie z cukrzycą żyje 52,8 milionów osób. Prognozy mówią, że liczba ta wzrośnie do 64,2 do roku 2030 . Na świecie dziś jest 366 mln osób z cukrzycą, około 183 mln nie wie jeszcze że ma cukrzycę.
• Bezpośrednie koszty cukrzycy pochłaniają od 2,5% do 15% rocznego krajowego budżetu służby zdrowia(8).
• Międzynarodowa Federacja Diabetologiczna (IDF) szacuje, że globalne wydatki służby zdrowia na leczenie cukrzycy i zapobieganie powikłaniom wyniosą co najmniej 376 mld USD w 2010 roku. Prognozuje się, że do 2030 roku liczba ta przekroczy 490,1 mld USD(8).

---

1 – W tej ankiecie, UE reprezentowane jest jako UE8 Niemcy, Włochy, Wielka Brytania, Hiszpania, Francja, Polska, Dania i Holandia) plus Turcja i Izrael. Ankietami krajowymi objęto po 500 reprezentatywnych respondentów.
2 – Lindstrom, J., and J. Tuomilehto. “The Diabetes Risk Score: A practical tool to predict type 2 diabetes risk.” Diabetes Care 26, no. 3 (March 2003): 725-731
3 – Haffner SM, etal. Mortality from coronary heart disease in subjects with type 2 diabetes and in nondiabetic subjects with and without prior myocardial infarction. N Engl J Med.1998; 339: 229-34
4 – Giovannucci E, Harlan DM, Archer MC et al (2010) Diabetes and cancer: a consensus report. CA Cancer J Clin 60:207–221
5 – International Diabetes Federation. The Diabetes Atlas. Fourth Edition. Brussels: International Diabetes Federation; 2009.
6 – Tuomilehto J, Lindstrom J, Eriksson J, et.al. Prevention of type 2 diabetes mellitus by changes in lifestyle among subjects with impaired glucose tolerance. N Engl J Med 2001;344:1343-50.
7 – J. M. Lee, A. Gebremariam, S. Vijan, J. G. Gurney. Excess Body Mass Index-Years, a Measure of Degree and Duration of Excess Weight, and Risk for Incident Diabetes. Archives of Pediatrics and Adolescent Medicine, 2011
8 – International Diabetes Federation. The Diabetes Atlas. Fifth Edition. Brussels: International Diabetes Federation, 2011

---